Big Data ตัวเปิดทางสำหรับโมเดลธุรกิจใหม่

Big Data ตัวเปิดทางสำหรับโมเดลธุรกิจใหม่

ในปัจจุบันอุตสาหกรรม 4.0 และ Internet of Things (IoT) ทำให้มีการเชื่อมต่อข้อมูลเครื่องจักรทุกเครื่องมาอยู่บนคลาวด์ สามารถเก็บข้อมูลการผลิตได้แบบ Real-Time เพื่อนำมาวิเคราะห์แนวโน้มประสิทธิภาพการผลิต ช่วยเพิ่มผลิตภาพ และประหยัดต้นทุน ทั้งยังเป็นการเปิดโมเดลธุรกิจใหม่ ๆ อย่าง การให้เช่าเครื่องจักรผลิตแบบเป็นสมาชิก (Subcription) ตามระยะเวลาสัญญาที่กำหนด แทนการซื้อเครื่องจักรแบบเป็นเจ้าของ ซึ่งเป็นการลดกำแพงที่เกิดจากต้นทุนที่สูงของผู้ผลิต

การคิดค่าใช้เครื่องตามการใช้งานจริง ตามผลิตภาพ หรือตามจำนวนชิ้นงานที่ผลิต หลายสิ่งเกิดขึ้นจริงแล้วในปัจจุบัน จากความสามารถในการเก็บ Big Data ดังกล่าว “อะไรที่ใช้เยอะ การซื้อก็จะคุ้ม แต่อะไรที่ใช้น้อย การเช่าจะคุ้มค่ากว่า” ผู้ผลิตเครื่องจักรสามารถนำเครื่องไปติดตั้งที่โรงงานของลูกค้า และคิดค่าบริการตามที่ตกลงกันในระยะเวลาสัญญาที่กำหนด ไม่ว่าจะเป็น 12, 24 หรือ 36 เดือน หรือระยะเวลาอื่น ๆ ตามที่ตกลงกัน แม้เครื่องจักรจะอยู่ในสถานที่ของลูกค้า แต่ข้อมูลเครื่องจักรนั้นเจ้าของเครื่องจะสามารถตรวจสอบได้อย่างต่อเนื่อง บริษัทผู้ผลิตจะให้ความช่วยเหลือลูกค้าทั้งในเรื่องของการเขียนโค้ด กำหนดค่าเครื่องจักร ความรับผิดชอบที่แต่เดิมเป็นของผู้ผลิต ถ่ายโอนให้กับเจ้าของเครื่องจักรผู้ให้บริการ สามารถบำรุงรักษาเชิงป้องกัน ซ่อมแซมเมื่อเครื่องเกิดปัญหาจากระยะไกลตามข้อมูลจริงที่ได้รับจากเครื่องจักรอย่างต่อเนื่อง ลูกค้าในฐานะผู้ผลิตนั้นไม่ต้องจ้างคนเพิ่มเพื่อมาดูแลเครื่องจักรเนื่องจากเป็นระบบอัตโนมัติ และภาระความรับผิดชอบของเครื่องจักรจะตกอยู่ที่เจ้าของเครื่องแทน จะต่างกันกับการซื้อเครื่องจักรที่ผู้ผลิตต้องมีช่างมาซ่อมบำรุงเครื่องอยู่ตลอด โมเดลธุรกิจนี้เริ่มต้นแล้วในหลายบริษัทผู้ผลิต อาทิเช่น DMG Mori, Trumpf และ Siemens ส่วนผู้ผลิตจะเป็นเจ้าของเครื่องจักรหรือจะเลือกวิธีการเช่านั้นขึ้นอยู่กับการวิเคราะห์ต้นทุน ผลประโยชน์ตามความเป็นจริง บทความนี้จะกล่าวถึงมิติของการแข่งขันโดยใช้อุตสาหกรรม 4.0 ซึ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการรักษาตำแหน่งความได้เปรียบในเวทีนานาชาติ

ภาคอุตสาหกรรมกำลังมองหาไอเดียใหม่ ๆ เพื่อก้าวสำคัญในการแข่งขันนานาชาติ การใช้ข้อมูลการผลิตอย่างชาญฉลาดช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของเครื่องจักรและช่วยสร้างโมเดลธุรกิจที่ใช้ข้อมูลใหม่ทั้งหมด ภายใต้คำกล่าวที่ว่า ‘นวัตกรรมการผลิต’ โดยที่ German Machine Tool Builders’ Association (VDW) ได้มีการเชิญผู้เชี่ยวชาญจากทั่วโลกมาร่วมงาน EMO Hannover ที่จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 18 – 23 กันยายน 2023 นี้

The machine tool and laser technology manufacturer Trumpf of Ditzingen is also focusing on data-based innovations.

Trumpf ผู้ผลิตเครื่องมือ เครื่องจักร และเทคโนโลยีเลเซอร์ จากเมือง Ditzingen มุ่งเน้นนวัตกรรมที่ใช้ข้อมูลเช่นเดียวกัน 

(ที่มา: Trumpf)

ข้อมูลถือเป็นน้ำมันดิบ และโรงงานผลิตเปรียบเสมือนบ่อน้ำมัน ดังนั้น ทุกกระบวนการผลิตจะมีการสร้างข้อมูลจำนวนมหาศาล ข้อมูลเหล่านี้ไม่สามารถประเมินค่าได้ แต่สามารถนำไปประมวลผลและเปลี่ยนเป็นสิ่งที่สามารถสร้างกำไรได้ในปัจจุบัน ตัวอย่างเช่น สิ่งที่พบจาก Big Data สามารถเพิ่มประสิทธิภาพ เสถียรภาพ และความยั่งยืนในการผลิตได้ นอกจากนี้ยังทำให้โมเดลธุรกิจเป็นดิจิทัลทั้งหมด เช่น การบันทึกข้อมูลการผลิตอย่างเป็นระบบ การประมวลผลอย่างมืออาชีพและมีประสิทธิภาพ รวมถึงการจ่ายเงินให้เครื่องจักรตามการใช้งาน เป็นต้น

ใช้เครื่องจักรได้โดยที่ไม่ต้องเป็นเจ้าของ

Big Data ช่วยให้เทคโนโลยีการผลิตเปลี่ยนไปสู่โมเดลธุรกิจแบบสมัครสมาชิก (Subscription) ได้อย่างสมบูรณ์ โดยการเปลี่ยนจากการซื้อเครื่องจักรโดยที่เป็นเจ้าของเอง 100 เปอร์เซ็นต์ มาเป็นการใช้งานเครื่องจักรภายในระยะเวลาที่กำหนด และสุดท้ายแล้วเครื่องจักรจะเป็นของผู้ปฏิบัติการหรือผู้ผลิตนั้นขึ้นอยู่กับการวิเคราะห์ต้นทุนและผลประโยชน์ตามความเป็นจริง

โมเดลธุรกิจที่ใช้ข้อมูลนั้นช่วยให้นำหน้าคู่แข่งได้ “ผู้ผลิตในเยอรมันได้ใช้โมเดลธุรกิจ ‘ทุกอย่างคือการบริการ’ (Everything as a Service หรือ Xaas) ซึ่งจะได้รับตามรูปแบบสมัครสมาชิก (Subscription) เป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับโซลูชันที่กำหนดเองรวมกับบริการทางอุตสาหกรรมที่มีองค์ประกอบทางกายภาพและดิจิทัลเข้าด้วยกัน” ศาสตราจารย์ Thomas Bauernhansl ผู้อำนวยการ Fraunhofer Institute for Manufacturing Engineering and Automation (IPA) ณ เมือง Stuttgart และมหาวิทยาลัย Stuttgart’s Institute of Industrial Manufacturing and Management (IFF) ให้คำอธิบาย

“ข้อมูลยิ่งมีความโปร่งใสมากเท่าไร ลูกค้าก็ยิ่งยอมรับมากเท่านั้น” โซลูชันที่ปรับแต่งให้เหมาะกับห่วงโซ่คุณค่าและโมเดลการจ่ายเงินแบบใหม่นี้สร้างความสนใจให้กับลูกค้ามากขึ้น ตัวอย่างเช่น การจ่ายต่อชิ้นหรือการจ่ายต่อผลผลิต รวมไปถึงการโอนความรับผิดชอบที่เกี่ยวข้อง โมเดลธุรกิจประเภทนี้คาดว่าจะเติบโตในตลาดเพิ่มขึ้นด้วยการ Cross Selling และ Upselling “ข้อเสนอใหม่ที่เพิ่มมูลค่าส่งเสริมการสร้างความแตกต่างในเวทีโลก” ศาสตราจารย์ Thomas Bauernhansl กล่าวเสริม 

Pay with Zero Risk ของ DMG Mori

DMG Mori ผู้ผลิตเครื่องมือเครื่องจักรจากเมือง Bielefeld ได้นำโมเดลนี้ไปใช้ภายใต้ชื่อ Payzr (Pay with Zero Risk) คือ การจ่ายเงินด้วยความเสี่ยงเป็นศูนย์ โดยการติดตั้งเครื่องจักรที่ลูกค้าสามารถจ่ายตามการใช้งาน ซึ่งแนวคิดหลักเบื้องหลังโมเดลธุรกิจแบบสมัครสมาชิกนี้ คือ การให้ในสิ่งที่ลูกค้าต้องการ ไม่มากเกินไป และไม่น้อยเกินไป

Equipment as a Service มีรูปแบบ ดังนี้ ลูกค้าสั่งซื้อ ผู้ผลิตตั้งค่าเครื่องจักรแบบออนไลน์ และเมื่อติดตั้งแล้วจะมีการจ่ายเป็นอัตรามาตรฐานรายเดือน ซึ่งอัตรานี้อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับการกำหนดค่าและระยะเวลาของสัญญา เช่น 12, 24, หรือ 36 เดือน อัตรามาตรฐานนี้ยังครอบคลุมถึงการดูแล การให้บริการ และการประกัน นอกจากอัตรามาตรฐานแล้ว ยังมีค่าใช้จ่ายสำหรับการใช้งานเครื่องจักร ซึ่งผู้ผลิตจะคำนวณการทำงานเป็นชั่วโมง 

ประโยชน์ของโมเดล Sharing-Economy  คือ สามารถใช้งานได้โดยที่ไม่ต้องเป็นเจ้าของ เป็นการสร้างความน่าเชื่อถือในการวางแผนให้กับลูกค้าได้มากขึ้น (ความโปร่งใสของต้นทุนและราคา) และหลีกเลี่ยงค่าใช้จ่ายในการลงทุนระยะยาว อีกทั้งเป็นการเพิ่มศักยภาพความเป็นนวัตกรรมมากขึ้น

การจ่ายต่อชิ้นงานของ Trumpf

Trumpf บริษัทผู้ผลิตเครื่องมือ เครื่องจักร และเทคโนโลยีเลเซอร์แห่งเมือง Ditzingen ที่มุ่งเน้นนวัตกรรมที่ใช้ข้อมูลเช่นกัน บริษัทไฮเทคนี้ได้สร้างโมเดลธุรกิจดิจิทัลที่เรียกว่า Pay Per Part ขึ้น 

Maximilian Rolle ผู้จัดการฝ่ายผลิตภัณฑ์ อธิบายรายละเอียดวิธีการทำงานของ Pay Per Part ว่า “โมเดลธุรกิจการจ่ายต่อชิ้นของ Trumpf ช่วยให้ลูกค้าชำระเงินสำหรับการใช้ระบบเลเซอร์อัตโนมัติเต็มรูปแบบจาก TruLaser Center 7030 Series เท่านั้น ถึงแม้ว่าเครื่องจะติดตั้งที่โรงงานผลิตของลูกค้า แต่สามารถตรวจสอบและควบคุมทางไกลจากศูนย์ควบคุมทางไกลของ Trumpf ในเมือง Neukirch ได้” ผู้เชี่ยวชาญของ Trumpf ยังให้การสนับสนุนในการสร้างโปรแกรมและกำหนดค่าเครื่องจักร “ลูกค้าสามารถชำระเงินสำหรับชิ้นส่วนที่ผลิตเสร็จในราคาที่ประกันไว้ล่วงหน้า” Rolle กล่าวเสริม โมเดลธุรกิจนี้ให้ประโยชน์แก่ลูกค้าโดยที่ไม่ต้องใช้แรงงานคนเพิ่ม สามารถปล่อยให้เครื่องจักรทำงานในโหมด 3 กะได้ “หากเกิดกรณีที่เครื่องทำงานผิดปกติ หรือหยุดทำงาน จะทราบถึงปัญหาและเข้าแก้ไขได้ทันที เป็นการเพิ่มขีดความสามารถในการใช้งานของเครื่องจักรและเพิ่มผลิตภาพได้” Rolle รับรอง ทั้งนี้ผู้เชี่ยวชาญของ Trumpf ยังสามารถดึงศักยภาพสูงสุดจากระบบเลเซอร์อัตโนมัติเต็มรูปแบบได้อีกด้วย “เป็นการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตให้มากยิ่งขึ้นไปอีก” Rolle ผู้จัดการฝ่ายผลิตภัณฑ์กล่าวสรุป

อย่างไรก็ตาม การผลิตภาคอุตสาหกรรมยังคงต้องเผชิญกับความอนุรักษ์นิยมมากขึ้น และแนวคิดใหม่ ๆ จะตามมาอย่างช้า ๆ  Rolle ยอมรับว่า “เมื่อโมเดลธุรกิจมีความเป็นดิจิทัล ในตอนแรกลูกค้าหลายรายยังคงนิ่งเฉยกับโมเดลธุรกิจแบบใหม่นี้” แต่ในภายหลังก็ได้รับการตอบรับที่ดีจากลูกค้าเนื่องจากสามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและผลิตภาพให้กับพวกเขาได้ “Pay Per Part ก็กำลังเป็นที่น่าสนใจเพิ่มมากขึ้น จึงคาดว่าจำนวนของผู้ใช้จะยังคงเพิ่มขึ้นในต่อ ๆ ไป” Rolle กล่าวสรุป

ข้อมูลเชิงลึกของกระบวนการผลิต

ข้อมูลของเครื่องจักรใช้ในการตรวจจับข้อผิดพลาดในการผลิตได้อย่างรวดเร็ว ด้วยเหตุนี้ c-Com of Aalen บริษัทในเครือของ Mapal Group บริษัทผู้เชี่ยวชาญด้านเครื่องมือที่มีความแม่นยำเป็นเจ้าภาพในการจัดการข้อมูลร่วมกันบนแพลตฟอร์มคลาวด์แบบเปิดสำหรับเครื่องมือและส่วนประกอบต่าง ๆ ภายใต้สภาพแวดล้อมการผลิต เป็นสิ่งที่ช่วยให้บริษัทได้รับข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับกระบวนการและหาแนวทางแก้ปัญหาที่เผชิญอยู่ได้เร็วยิ่งขึ้น 

หากข้อมูลการผลิตอยู่ภายใต้การตรวจสอบแบบ Real-Time ระบบจะสามารถตรวจจับความผิดปกติของข้อมูลได้ในทันที และยังวิเคราะห์ข้อมูลของกระบวนการผลิตได้ทั้งหมด สามารถให้รายละเอียดที่ถูกต้องแม่นยำรวมถึงปัจจัยในการผลิต เช่น เครื่องมือ เครื่องจักร หรือวัตถุดิบที่ผิดไปจากมาตรฐาน

การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน หรือการซ่อมส่วนที่บกพร่องของเครื่องจักรก่อนที่จะเกิดขึ้น เป็นโซลูชันที่จัดทำโดยซอฟต์แวร์ IoT อย่าง Siemens Mind Sphere ซอฟต์แวร์จะบันทึกข้อมูลการทำงานและสามารถเข้าถึงได้ผ่านทางแอปพลิเคชันดิจิทัล กล่าวให้ง่ายก็คือ Mind Sphere สามารถเปรียบเหมือนระบบปฏิบัติการบนคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์มือถือ โดยที่จะประมวลผลข้อมูลดิบที่เซนเซอร์ของโรงงานผลิตตรวจจับได้ และวิเคราะห์รูปแบบข้อมูลเพื่อหาสิ่งที่เป็นข้อบกพร่องของเครื่องจักร การใช้พลังงานที่มากเกินไป หรือใกล้ถึงเวลาที่ต้องบำรุงรักษาชิ้นส่วนสำคัญแล้ว

ภาพรวมความปลอดภัยทางข้อมูล

ความสำเร็จของโมเดลธุรกิจดิจิทัลขึ้นอยู่กับความไว้วางใจที่จะได้รับจากบริษัทผู้ให้บริการ หลายบริษัทกลัวสูญเสียความเป็นเจ้าของข้อมูลทันทีที่อัปโหลดข้อมูลไปบนคลาวด์ ดังนั้นจำเป็นต้องมีแนวทางที่สอดคล้องกับกฎข้อบังคับด้านความปลอดภัยทางข้อมูล หมายความว่า การถูกแฮคข้อมูลที่เป็นความลับของบริษัท หรือการเรียกค่าไถ่ Ransom Ware ที่จับระบบคอมพิวเตอร์เป็นตัวประกัน เป็นสิ่งที่สร้างความเสียหายอย่างร้ายแรง ความปลอดภัยในข้อมูลจึงเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างมาก และส่งผลให้บริษัทผู้ผลิตเกิดความลังเลในการใช้งาน ทั้งนี้ อุตสาหกรรม 4.0 นั้นช่วยสร้างความสะดวกสบายและยังเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต แต่ก็มีความเสี่ยงเนื่องจากมีการพึ่งพาระบบไอที ซึ่งอาจเกิดปัญหาที่นำไปสู่ความเสียหายมหาศาลได้ 

นี่คือที่มาของโปรเจกต์ Gaia-X ทางสมาคมยุโรปจึงมีการสร้างกฎเกณฑ์สำหรับโครงสร้างข้อมูลของยุโรปที่บริษัทต่าง ๆ สามารถรวบรวม แบ่งปัน และใช้ข้อมูลได้อย่างเป็นส่วนตัว โครงการนี้ได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก เกือบครึ่งหนึ่งของบริษัทที่มีพนักงานมากกว่า 20 คนในเยอรมนี ระบุในแบบสำรวจของ Bitkom ว่าสนใจที่จะใช้บริการที่มีให้บนระบบคลาวด์และโครงสร้างข้อมูลของยุโรป

ความเป็นเจ้าของข้อมูลเป็นจุดที่น่าสนใจของโปรเจกต์ Manufacturing-X เป็นการจัดการข้อมูลอุตสาหกรรมที่ได้รับการป้องกันสำหรับผู้ผลิตเทคโนโลยีการผลิต ทาง SAP และผู้ผลิตเครื่องจักรของเยอรมันได้พัฒนาแพลตฟอร์มระบบคลาวด์สำหรับภาคการผลิตที่ทำให้การแลกเปลี่ยนข้อมูลภายในแบบกระจาย (Decentralized) ง่ายขึ้น มีการกำหนดสิทธิ์ในการเข้าถึงไว้อย่างแม่นยำ แนวคิดนี้เป็นการเชื่อมต่อข้อมูลอย่างต่อเนื่องเพื่อความโปร่งใสและความมีเสถียรภาพของซัพพลายเชนมากขึ้น

“โมเดลธุรกิจที่ใช้ข้อมูลทำให้เกิดความโปร่งใสในซัพพลายเชน สามารถตรวจจับและกำจัดข้อบกพร่องได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ ตัวอย่างเช่น การให้บริการจากทางไกล” Bauernhansl นักวิทยาศาสตร์จากสถาบัน Fraunhofer อธิบายพร้อมเสริมในเรื่องของอัลกอริทึมอัจฉริยะที่ช่วยลดของเสียโดยการใช้ทรัพยากรการผลิตให้เกิดประโยชน์สูงสุด “เมื่อตั้งเป้าเป็นการลดคาร์บอนฟุตพรินต์ อัลกอริทึมอัจฉริยะก็สามารถนำมาใช้เพื่อปรับการวางแผนการผลิตให้เป็นพลังงานหมุนเวียนได้” Bauernhansl กล่าว

Rolle ผู้จัดการของ Trumpf เน้นย้ำในเรื่องของความปลอดภัยทางข้อมูลว่า “มีความสำคัญอย่างมหาศาล” สำหรับโมเดลธุรกิจดิจิทัลในมุมมองของ Rolle โซลูชันระบบคลาวด์ทุกวันนี้มีการป้องกันข้อมูลที่ดีที่สุด และข้อตกลงในการใช้ข้อมูลนั้นมั่นใจได้ว่าผู้ใช้แชร์เฉพาะข้อมูลที่เกี่ยวข้องตามที่ตกลงกันไว้ “เป็นการช่วยสร้างเงื่อนไขที่จำเป็นสำหรับลูกค้าในการตัดสินใจที่จะแชร์ข้อมูลให้กับโมเดลดิจิทัลของเรา” Rolle อธิบายและกล่าวเสริมว่า Manufacturing-X อาจเป็นต้นแบบของการปกป้องข้อมูลและอาจนำไปสู่มาตรฐานอุตสาหกรรมใหม่ในระยะกลาง

อุตสาหกรรม 4.0 ความแข็งแกร่งในการแข่งขัน

ช่วงฤดูใบไม้ผลิปี 2022 (ประมาณปลายเดือนมีนาคม – มิถุนายน) Bitkom สมาคมอุตสาหกรรมโทรคมนาคมและไอทีของประเทศเยอรมนี ได้ทำการสำรวจออกมาว่า ประมาณ 91 เปอร์เซ็นต์ของบริษัทอุตสาหกรรมเยอรมันกล่าวถึงอุตสาหกรรม 4.0 ว่า “มีความจำเป็นอย่างยิ่ง” ในการรักษาตำแหน่งในเวทีนานาชาติ และเหนือสิ่งอื่นใด คือ การลดการปล่อยมลภาวะให้ได้ 81 เปอร์เซ็นต์นั้นคาดว่าจะมีส่วนช่วยในการผลิตอย่างยั่งยืน 

ภาษีคาร์บอนข้ามแดน เป็นประเด็นที่ผู้ผลิตทั่วโลกต่างกำลังตื่นตัว เพื่อเตรียมรับสถานการณ์ที่อาจเป็นการกีดกันทางการค้ารอบใหม่ ในปัจจุบันตลาดเป็นของผู้ซื้อ โดยที่ผู้ซื้อเป็นผู้กำหนดกฎเกณฑ์ของสินค้าที่จะนำเข้ามาวางขายในตลาด แต่ไม่ได้เป็นผู้ที่ต้องรับผิดชอบต้นทุนต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นในกระบวนการผลิต แนวโน้มของการแยกตัวซัพพลายเชน และความพยายามในการนำงานการผลิตกลับมาเอเชียมาผลิตในประเทศ ล้วนเป็นเรื่องที่เกี่ยวเนื่องกัน

อุตสาหกรรมเยอรมันพึ่งพาความสามารถจากเทคโนโลยีอันทันสมัยในการแข่งขันกับนานาชาติ โดยเฉพาะกับสหรัฐอเมริกาและประเทศตะวันออกไกล “โมเดลธุรกิจที่เน้นการให้บริการ เรายังคงได้เปรียบเหนือตะวันออกไกลและสหรัฐฯ ด้วยความเข้าใจลูกค้าเป็นอย่างดี ความเชี่ยวชาญทางวิศวกรรมที่สูงเป็นพิเศษ ความคิดสร้างสรรค์ และทักษะในการพัฒนาโซลูชันต่าง ๆ” Bauernhansl กล่าว และสิ่งที่สนับสนุนคำกล่าวนี้ คือ ประเทศเยอรมนีมีผู้ที่เก่งและได้รับการสนับสนุนอยู่มากมาย มีผลงานด้านการบริการที่เติบโตอย่างรวดเร็ว เป็นนวัตกรรมด้านการสร้างคุณค่า “โครงการริเริ่มอย่าง Gaia-X, Catena-X หรือ Manufacturing-X เป็นมาตรการที่ทำควบคู่กันไป เพื่อรักษาความได้เปรียบ และสิ่งที่สำคัญ คือ การลงมือปฏิบัติและความกล้าที่จะลองสิ่งใหม่ ๆ !”

บทความอ้างอิง: https://www.etmm-online.com/

บทความอื่น ๆ

About The Author